معنی ایتاداکیماسو — Itadakimasu چیست؟

ایتاداکیماسو Itadakimasu عبارتی ضروری در دایره‌ی عبارت‌های ژاپنی شما است.

معمولا این عبارت به صورت «با تواضع دریافت می‌کنم» در متون ترجمه می‌گردد، اما هنگام صرف غذا با معانی دیگری مانند «بیا بخوریم» یا «نوش جان» و «ممنون بابت غذا» ترجمه می‌شود. حتی گاهی اوقات، دیگران ترجیح می‌دهند معانی مذهبی نیز برای این عبارت درنظر گیرند، مانند «شکر خدا» و «بسم الله».

در نظرسنجی‌ای که در کانال تلگرام انیمه‌سابتایتل انجام گرفت، ۶۳٪ اعضا به «ممنون از غذا» و ۱۴٪ به «بسم‌الله» رای داده اند که جایگاه عرف و مذهب را باهم نشان می‌دهد.

اما کاربرد ایتاداکیماسو فراتر از صرف غذا است. گرچه ریشه‌ای باستانی دارد اما گفتن این عبارت درست قبل از غذا بدعتی تقریبا تازه در آداب معاشرت ژاپنی‌است.

با ما همراه شوید چون قرار است تاریخ، کاربرد، معانی و فلسفه‌ی ایتاداکیماسو را فرا گیرید.

معنی ایتاداکیماسو Itadakimasu

در ساده‌ترین حالت‌اش 頂きますいただ　　　 ایتاداکیماسو itadakimasu قبل از دریافت چیزی استفاده می‌شود. برای همین‌هم متداول‌ترین ترجمه‌‌اش می‌شود:

(頂きます (いただきます 

گرفتن؛ دریافت کردن؛ قبول کردن؛ به‌دست ‌آوردن (با تواضع و ادب)

معلوم شد چرا قبل از غذا ایتاداکیماسو می‌گویید. به هرحال، شما غذا را نیز دریافت می‌کنید.

ایتاداکیماسو (و شکل دیکشنریِ آن ایتاداکو  頂くいただ) از ریشه‌ی بوداییِ ژاپن است که احترام به همه‌ی موجودات زنده را می‌آموزد. این ایده درهنگام صرف غذا به شکل تشکر از گیاهان، کشاورزان، حیوانات، شکارچیان، آشپزان و هرآن‌چه در غذا به کار رفته،‌ نمود پیدا می‌کند.

دو صورتِ کانجی برای itadakimasu وجود دارد:

• 頂くいただ　
• 戴くいただ　

هردو صورت درست است اما شکل کانجی 頂 معمول‌تر است.

 

چطور از ایتاداکیماسو استفاده کنیم

دانستن معنی ایتاداکیماسو یک‌چیز، ولی دانستن نحوه‌ی بیان و کاربردِ آن، چیزِ دیگری‌است.

فایل صوتی بالا، مدلی از تلفظ ایتاداکیماسو (ایتاداکیماس) را در اختیار شما قرار می‌دهد. اما برای درک واقعی تلفظ این عبارت و دیگر عبارت‌های ژاپنی، باید با سازوکار هجابندی زبان ژاپنی آشنا باشید.

 

اجرای ایتاداکیماسو

گفتن ایتاداکیماسو قبل از میل کردن وعده‌ی غذایی در ژاپن، قسمت مهمی از فرهنگ و آداب معاشرت ژاپنی‌ها است؛ پس، فرا گرفتن شیوه‌ی درستِ اجرای این عبارت نیز مهم است.
درژاپن رسم بر این است که حاضرین دور میز یا سفره باهم ایتاداکیماسو گفته و شروع به خوردن غذا کنند ولی گفتن انفرادی این عبارت نیز معمول است و مشکلی ندارد.

ادا کردن ایتاداکیماسو قبل از غذا، ساده و شامل چهار مرحله است:

1. قرار گرفتن دست‌ها در کنارِ هم🙏
2. گفتن عبارت ایتاداکیماسو (ایتاداکیماس)🗣
3. مختصری تعظیم
4. چوبک (چاپستیک🥢) را برداشته و شروع به میل کردن غذای خود کنید.🍜

ویدیوهای زیر مراحل گفته‌شده را با تغییراتی جزیی در زبان بدن و نحوه‌ی اداکردن ایتاداکیماسو نشان می‌دهد.
نحوه‌ی بیان به موقعیت و افرادی که در حال غذاخوردن با آن‌ها هستید بستگی دارد. طبق موقعیت و افرادِ حاضر، خواهید دانست که چطور نحوه‌ی ادا را انجام دهید.

رسمی:

عادی:

غیر رسمی و دوستانه:

 

تنها تفاوت اساسی در نمونه‌های بالا، کاربرد دست‌ها می‌باشد. می‌بینید که شخص حاضر در ویدیو، درحالت دوستانه و غیر رسمی، دست‌های خود را به هم نمی‌رساندو دیگر تفاوت‌ها، کوچک و قابل اغماض‌ است.
ایتاداکیماسو به مانندِ مراسم چای نیست. تا وقتی که مراحل گفته‌شده را دنبال کنید و به افراد دور و برتان احترام بگذارید، مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد.

 

چه موقع از ایتاداکیماسو استفاده کنیم؟

همانطور که گفته‌شد، ایتاداکو-itadaku به معنای «دریافت کردن» یا «قبول کردن» است. اما این معنی، ترجمه‌ی مستقیمِ مفهوم‌اش در پارسی نیست. موقعیت‌های خاصی وجود دارد که بهتر است از ایتاداکیماسو استفاده نشود.

قانون عمومی درمورد ایتاداکیماسو

وقتی به شما چیزی فیزیکی و قابل لمس داده شد، می‌توانید از این عبارت استفاده کنید. گویا به صورت مودبانه‌ای گفته‌اید: «قبول‌‌اش می‌کنم یا می‌گیرم‌اش»

کتاب، دست‌کش، پاوربانک، جزوه و هرچیز دیگری که فکرش را بکنید؛ اگر آن چیز فیزیکی باشد، پس می‌توانید از ایتاداکو Itadaku برای گرفتن‌اش استفاده کنید.

یک مثال ساده:

ژاپنی:
?この 魚さかないりますか
فارسی:
این ماهی را می‌خواهی؟

ژاپنی:
そうですね。いただきます。ありがとうございます
فارسی:
حتما. می‌گیرم‌اش. ممنونم.

وقتی از ایتاداکو استفاده می‌شود باید مراقب میزانِ ادب بود. با این‌که این کلمه مودبانه‌تر از مورائو 貰^(もら)うاست، ولی اگر آن را از فرم ساده (ایتاداکو) به فرم مودبانه‌تر درنیاورید(ایتاداکیماسو) رسم ادب را کامل به جای نیاوردید.

برای نمونه، میزان مودبانه بودن این دو جمله یکسان است:

• いただく — ایتاداکو
• もらう — مُرائو

اما وقتی به فرم مودبانه‌ در می‌آیند، ایتاداکیماسو بسیار مودبانه‌تر از مورایماسو می‌شود:

• いただきます — ایتاداکیماسو
• もらいます — مُرائیماسو

ببینید که چه قدرت ادب و متانتی بالایی در یک جمله جمع شده‌است! ولی اگر می‌خواهید آن را به غایت خویش رسانید، می‌توانید از نسخه‌های بسیار رسمی ایتاداکیماسو نیز بهره جویید:

有り難くあ　がた　 頂きます
いただ　　　

آریگاتاکو ایتاداکیماسو

有り難くあ　がた　 頂戴します ちょうだい　

آریگاتاکو چودای‌شیماسو

有り難くあ　がた　 頂戴ちょうだい 致しますいた　　　

آریگاتاکو چودای ایتاشیماسو

همه‌ی جمله‌های بالا به معنی «می‌گیرم‌اش» است، اما بار مودب بودن‌اش بسیار بسیار بالاتر از ایتاداکیماسو است. احتمالا مجبور به استفاده‌ی آن‌ها نیستید مگر این‌که قرار باشد تا از شخص امپراتور و یا هیده‌ئو کوجیما  چیزی دریافت کنید. (منتظر بازی جدیداش هستیم😃)

دیگر کاربردهای ایتاداکو

اگر چیزی غیرفیزیکی به شما پیشنهاد شد، مثل نصیحت، یه آغوش، سواری به فرودگاه و یا یه فرصت چه؟

برای مثال، از ایتاداکیماسو برای نصیحتی که داده شد استفاده نکنید، اما می‌توایند برای درخواستِ آن استفاده کنید.

ژاپنی:
あなたのアドバイスをいただきたいんです— آناتانو آدوبایسو و ایتاداکی‌تاین‌دس

فارسی:
از شما نصیحت می‌خواهم.

ژاپنی:

?アドバイスをいただけませんか

فارسی:
می‌توانم از شما نصیحت بگیرم؟

ژاپنی:
コウイチ だいせんせい からアドバイスをいただきました

فارسی:
از معلم بزرگ کویچی نصیحت گرفتم.

استفاده در پرسیدن ایرادی ندارد ولی بعد از گفته شدن نصیحت، درخواستِ آن بسیار نامانوس است.

مثال‌هایی ازین دست برای گفتن زیاد است و ما نیز از آن صرف نظر می‌کنیم.

 

تاریخ ایتاداکیماسو

فرم کانجی ایتاداکو 頂 به معنی قله‌ی کوه است. معنی اصلی ایتاداکو «قرار دادن چیزی بالای سر» و یا «بالاتر از سر قرار دادن» تا بلندی و شیب کوه القا شود. زمانی اندک نیاز بود تا این عبارت به دریافتن و گرفتن چیزها مرتبط شود، به خصوص غذا.

آیین بودایی در دوره‌ی آسوکا به ژاپن آمد و با خود عمل «بالا آوردن دست» را آورد؛ هنگامی استفاده می‌شود که چیزی از افرادی با مرتبه‌ی اجتماعی بالاتر دریافت شده و یا دریافت غذا و نوشیدنی‌ِ پیشکشی خدایگان (اُساگاری). پس طبیعتا ایتاداکو، لغتی که به معنی بالا بردن چیزها از سر است، به‌عنوان شکلی مودبانه و متواضعانه‌ی کلماتی که به معنی «دریافت کردن» است، مانند مُرائو و چودای سورو، به کار رفت.

اما ایتاداکیماسو ی قبل از غذای امروزی، می‌بایست قرن‌ها صبر کند تا در سال ۱۸۱۲ به صحنه‌ی روزگار آید. کتابی با عنوان کوکو میچیبیکی گوسا (こうこうみちびきぐさ—孝行導草) در ژاپن به چاپ رسید. کتابی در شرح آداب معاشرت زندگی روزانه در ژاپن بود و در آن جمله‌ای است که مورخان معتقدند که منشا ایتاداکیماسوی وعده‌ی غذایی است:

ژاپنی:

箸はし取らと　ば、天地あめつち御代みよの御恵みおんめぐ　、主君しゅくんや親おやの御恩ごおんあぢわゑ

پارسی:
وقتیچوبک خود را بر‌‌می‌داری، باید از طبیعت و تمامی موجودات زنده، شخص امپراتور و پدر و مادرتان تشکر کنید.

بعد از انتشار کتاب،ایده‌ی تشکر قبل از خوردن غذا توسط شین بودیسم–جودو شینشو– وسعت یافت. گرچه راهبان در جا انداختن این عادت تلاش پسندیده‌ای داشتند، اما همه‌ی کشور مقید به انجام‌اش نبودند. در سال ۱۹۸۳ تحقیقی میدانی تویسط مورخ ژاپنی ایسائو کوماکور انجام شد. او از مردمان سرتاسر ژاپن که در دوره‌های میجی و تایشو به دنیا آمده بودند نظرسنجی انجام داد و از عادات هنگام بزرگ‌شدنشان پرسید. معلوم شد همه‌ی آن‌ها قبل از غذا ایتاداکیماسو نمی‌گفتند. پس از کی عبارت قبل از خوردن غذا مبدل به سنتی ملی در ژاپن شد؟

طبق کتابی از شویو یوشیمورا پس از آن‌که در دوره‌ی شووا نظام آموزشی کشور توسط امپراتوری ژاپن تبیین شد، استفاده‌ی آن رواج پیدا کرد. معلم‌ها به دانش‌آموزان می‌آموختند تا قبل از غذا از همه‌ی موجودات زنده، امپراتور و پدر و مادرشان تشکر کنند. شکرگزاری آن‌ها به «ایتاداکیماسو» ختم می‌شد.

اگرچه ایتاداکیماسو سرچشمه‌ای در دوره‌ی آسوکا دارد، اما شکل امروزیِ آن تنها ۷۵ سال است که رواج دارد. و این بدان معنی‌است که هنوز در آن کشور افرادی زنده‌ هستند تا دوران قبل از گفتن ایتاداکیماسو قبل از غذا را به یاد آورند. چه کسی می‌داند که این عبارت در سال‌های آتی چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

 

قرار دادن دست‌ها کنار هم!(یا قرار ندادن)

گرچه گفتن «ایتاداکیماسو» قبل از غذا در ژاپن غالب است، اما در همه‌جای کشور به صورت یکسان صورت نمی‌گیرد. طبق تحقیقی انجام شده توسط J-TOWN :

• ۶۴٪ ژاپنی‌ها هنگام گفتن ایتاداکیماسو، دست‌هارا به هم می‌رسانند.
• ۲۸٪ می‌گویند ایتاداکیماسو و کار دیگری نمی‌کنند.
• ۱٪ دست‌هارا به هم می‌رسانند و چیزی نمی‌گویند.
• ۶.۳٪ نیز اصلا کاری نمی‌کنند.

ظاهرا این تفاوت‌های رفتاری بستگی به مکان دارد. یادتان می‌آید که گفتیم این رسم توسط فرقه‌ی بوداییِ جودو شینشو گسترش یافت؟ به رهروان این آیین یاد داده‌اند که هنگام گفتن «ایتاداکیماسو» دست‌ها را به هم رسانند و مقداری تعظیم کنند. هیروشیما به داشتن خیل عظیمی از پیروان این آیین شهرت دارد و حتی در هیروشیمای غربی آن‌ها نامی خاص برای این عمل (آکی-مونتو – 安芸門徒 — あきもんと)دارند. در این مطالعه، ۹۲٪ مردم هیروشیما گفته‌اند که دستان خود را به هم می‌رسانند(به رنگ قرمز هیروشیما در نقشه دقت کنید). درواقع، تمامی قسمت‌های غربی ژاپن قرمز رنگ‌ند، پس ظاهرا کارهای گذشته‌ی جودو-شینشو تاثیری عمیق و ماندگار در رفتار این مردمان تا به امروز داشته است.

 

فلسفه‌ی ایتاداکیماسو

در ژاپن گفته‌ای هست که می‌گوید:

ژاپنی:

お 米こめ 一粒ひとつぶ 一粒ひとつぶには、 七人しちにんの 神様かみさまが 住んです　　いる

پارسی:
در یک دانه‌ی برنج، هفت خدا زندگی می‌کند.

این گفته تاکید می‌کند که هرذره‌ی غذا دارای اهمیت است.

فلسفه‌ی رسم ایتاداکیماس در تشکر و تفکر نهفته است. حتی اگر تنها برای یک لحظه باشد. در این منظر، شروع غذا با «ایتاداکیماسو» به این معنی‌است که شما تا آخر غذا را می‌خورید. چیزی جان‌اش را برای درست شدن این غذا از دست داده، پس شایسته نیست قسمت بزرگی از غذا را نخورده و دور اندازید. دفعه‌ی بعدی که در ظرف خود دانه‌ی برنجِ تنهایی را یافتید، ترس و افاده را کنار گذاشته و آن‌را برداشته و نوش جان کنید.

ولی همانطور که باهم دیدیم، سپاسگزاری ایتاداکیماسو، فراتر از سفره‌ی غذای ما است و به تمامی زندگی ما وسعت می‌گیرد. هرچیزی که دریافت می‌کنید، چه کلاه باشد یا یک کار، چه سفر به فرودگاه باشد یا هدیه‌ای گران‌بها، آن را با تشکر و سپاسگزاری قبول کنید زیرا فلسفه‌ی ایتاداکو در امتنان از چیزهایی‌است که به شما داده شده و باید به نحو احسن از تمامی چیزهایی که در اختیار دارید استفاده کنید.

امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید و قدر نعمت‌هایی که در دسترسمان قرار دارد، بیش‌تر بدانیم.

 

در گردآوری و نگارش این مقاله زحمت زیادی کشیده شده است، لطفا با ذکر منبع بازنشر دهید.

منابع

• HOW TO JAPANESE
• THE JAPAN TIMES
• MINPAKU REPOSITORY
• J-TOWN
• ITADAKIMASU DAY OFFICIAL WEBSITE
• KATARIBEKURABU
• KOBAYASHI.CO.TH
• TANGORIN
• JA.WIKIPEDIA
• WIKIPEDIA
• 和歌から学ぶ日本の心
• COLLABORATIVE REFERENCE DATABASE
• tofugu.com